Dünyaca ünlü bu ekonomistlerin bir kısmı Nobel Ekonomi Ödülü ile ödüllendirildi, bir kısmının ekonomi ve iktisat teorileri ise hayatımızı şekillendirmeye devam ediyor. Piyasa ekonomisi, enflasyon, devlet müdahalesinin ekonomiye etkileri, insani kalkınma, kamu ekonomisi ve asimetrik bilgi gibi çok sayıda kavram bu isimler tarafından dünyaya anlatıldı.
- Adam Smith: İskoç filozof ve iktisatçı olan Adam Smith, modern ekonominin kurucu babalarından biridir.Hatta ona iktisadın babası da denilir. “Ulusal Ekonomi Üzerine Bir İnceleme” adlı eseri ile tanınır. Smith, piyasa ekonomisinin özgürlüğü ve rekabetin önemini vurgulayarak, serbest piyasa ekonomisinin temellerini atmıştır. “Ulusal Ekonomi Üzerine Bir İnceleme” (İngilizce: “An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations”), İskoç filozof ve iktisatçı Adam Smith’in 1776 yılında yayımlanan önemli eseridir. Kitap, modern ekonominin temellerini oluşturan ve klasik ekonomi literatüründe önemli bir yere sahip olan bir yapıttır. “Ulusal Ekonomi Üzerine Bir İnceleme”, Smith’in serbest piyasa ekonomisi ve bireyin kendi çıkarını takip etmesinin toplumun refahına nasıl katkıda bulunabileceği gibi konulardaki düşüncelerini ele alır. Kitap, ekonominin nasıl işlediği, piyasaların nasıl oluştuğu ve ekonominin farklı bileşenlerinin nasıl etkileşimde bulunduğu konularını inceler. Adam Smith’in “Görünmez El” teorisi de bu eserde yer alır. Smith’e göre, bireylerin kendi çıkarlarını takip etmeleri, bilinçli bir şekilde toplumun refahına katkıda bulunur. Bu, bireylerin serbest piyasa ekonomisinde rekabetçi bir ortamda çalışması sonucunda ortaya çıkan bir durumdur ve devletin müdahalesine gerek olmadan ekonominin doğal olarak düzenlenmesini sağlar. “Ulusal Ekonomi Üzerine Bir İnceleme”, ekonomi literatüründe serbest piyasa ekonomisinin temellerini ve kapitalizmin işleyişini anlamak için temel bir başvuru kaynağı olarak kabul edilir. Smith’in fikirleri, modern ekonomi politikalarının şekillenmesinde ve ekonomi teorisinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Bu nedenle, eser, ekonomi alanında derin etkiler bırakan ve dünya çapında geniş bir etkiye sahip olan bir başyapıttır.
- John Maynard Keynes: Keynes, Büyük Buhran döneminde ortaya çıkan Keynesyen iktisat teorisiyle tanınır. Devletin ekonomiye müdahalesini savunan Keynes, ekonomik durgunlukları aşmak için kamu harcamalarını ve para politikasını kullanmanın önemini vurgulamıştır. Keynesyen iktisat, makroekonomik analize odaklanır ve ekonomik durgunlukları ve işsizliği anlamak ve ele almak için kullanılır. Temel prensipleri arasında şunlar bulunur: a:) Toplam talep: Keynes, ekonominin toplam talep düzeyinin, toplam geliri ve istihdamı etkilediğini savunmuştur. Bu nedenle, talep yetersizliği durumlarında ekonomik faaliyetin düşebileceğini ve bu durumun işsizliği artırabileceğini öne sürer. b:) Devlet müdahalesi: Keynes, devletin ekonomik durgunluk dönemlerinde piyasa mekanizmaları yoluyla toparlanmanın teşvik edilmesi gerektiğini savunmuştur. Bu, kamu harcamalarının artırılması, vergi indirimleri veya para politikası aracılığıyla faiz oranlarının düşürülmesi gibi yöntemlerle gerçekleştirilebilir. c:) Makroekonomik dengesizlikler: Keynesyen iktisat, ekonominin kendiliğinden dengeye gelmeyeceğini ve bazen ekonomik durgunlukların ve işsizliğin sürebileceğini öne sürer. Bu nedenle, devletin ekonomiyi dengelemek ve istikrarı sağlamak için müdahale etmesi gerektiğini savunur. d:) Elastik talep: Keynes, fiyatların ve ücretlerin tam olarak esnek olmadığını ve talebin değişken olduğunu öne sürer. Bu nedenle, para politikası tek başına yeterli olmayabilir ve ekonomik toparlanma için daha etkili araçlar kullanılması gerekebilir.
- Milton Friedman: Amerikalı iktisatçı Milton Friedman, moneter politika ve serbest piyasa ekonomisi konusundaki çalışmalarıyla tanınır. Monetarizm teorisinin öncülerinden olan Friedman, devlet müdahalesinin ekonomiyi olumsuz etkileyebileceğini savunmuş ve serbest piyasa ekonomisinin gücünü vurgulamıştır.
- Paul Krugman: Krugman, dış ticaret teorisi ve yeni ticaret teorisi konularındaki çalışmalarıyla tanınır. Ayrıca kamuoyunda liberal ekonomi politikalarının savunucusu olarak bilinir. Ekonomi alanındaki çalışmalarının yanı sıra, popüler medyada ve gazetecilik alanında da aktif bir şekilde yer almıştır.
- Amartya Sen: Hintli iktisatçı Amartya Sen, insani kalkınma ve refah ekonomisi alanındaki çalışmalarıyla tanınır. Sen, gelişmekte olan ülkelerdeki yoksulluğun ve eşitsizliğin azaltılması konusunda önemli katkılarda bulunmuştur.
- Joseph Stiglitz: Stiglitz, asimetrik bilgi ve kamu ekonomisi konularında yaptığı çalışmalarla tanınır. Ayrıca küreselleşme ve gelir eşitsizliği konularındaki eleştirileriyle de bilinir. Ekonomi alanındaki çalışmalarının yanı sıra, kamuoyunda aktif bir şekilde ekonomik politikalar hakkında yorumlar yapmıştır.
- Thomas Piketty: Fransız iktisatçı Thomas Piketty, “21. Yüzyılda Kapital” adlı eseriyle dünya genelinde gelir eşitsizliği üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır. Piketty, gelir ve servet dağılımındaki eşitsizlikleri analiz ederek, ekonomik adaletsizliği gündeme getirmiştir.
- Jeffrey Sachs: Sachs, yoksulluğu azaltma ve sürdürülebilir kalkınma konularındaki çalışmalarıyla tanınır. Gelişmekte olan ülkelerdeki ekonomik ve sosyal sorunlara çözüm bulma amacıyla çalışan Sachs, özellikle Afrika’daki kalkınma projeleriyle bilinir.
- Kenneth Rogoff: Rogoff, borç krizleri, finansal krizler ve uluslararası ekonomi konularındaki çalışmalarıyla tanınır. Uluslararası Para Fonu’nun eski baş ekonomisti olan Rogoff, ekonomik krizlerin nedenlerini ve etkilerini analiz etmiştir.
- Esther Duflo: Fransız iktisatçı Esther Duflo, Nobel Ekonomi Ödülü sahibi olarak tanınır. Gelişmekte olan ülkelerde yoksulluğu azaltma konusundaki çalışmalarıyla bilinen Duflo, rastgele kontrollü deneylerin ekonomi alanında kullanılmasını teşvik etmiştir. Duflo’yu biraz daha yakından tanımak gerekirse: Esther Duflo, Fransız iktisatçıdır ve gelişme ekonomisi ve yoksulluk üzerine yaptığı araştırmalarla tanınır. 25 Ekim 1972’de Paris’te doğmuştur. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) Ekonomi bölümünde Abdul Latif Jameel Yoksulluk Eylem Laboratuvarı’nın (J-PAL) direktörü olarak görev yapmaktadır. Duflo, İngiltere’deki Collège de France’den iktisat doktorasını aldı ve ardından MIT’de öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı. Gelişme ekonomisi, kamu ekonomisi ve mikroekonomi alanlarında araştırmalarıyla tanınır. Özellikle rastgele deneyler (randomized controlled trials – RCTs) kullanarak yoksullukla mücadelede etkili politika tedbirlerinin belirlenmesi konusundaki çalışmalarıyla öne çıkmıştır. Duflo, 2019 yılında Abhijit Banerjee ve Michael Kremer ile birlikte, yoksullukla mücadelede etkili politika tedbirlerini belirlemek için yaptıkları çalışmaları nedeniyle Nobel İktisat Ödülü’nü kazanmıştır. Bu ödül, rastgele deneylerin gelişme ekonomisi alanındaki önemli etkisini ve yoksullukla mücadeledeki yenilikçi yaklaşımlarını onurlandırmıştır.
